Kiedy umorzę 100% długów?

Perspektywa całkowitego, stuprocentowego umorzenia wszystkich długów to dla osoby zmagającej się z ciężarem zobowiązań wizja niezwykle kusząca – jak wygrana na loterii, która pozwala zacząć wszystko od nowa z czystą kartą. Wiele osób, rozważając upadłość konsumencką lub inne formy oddłużenia, zastanawia się, czy istnieje scenariusz, w którym sąd „anuluje” całość ich zadłużenia, bez konieczności spłacania czegokolwiek. Takie rozwiązanie jest możliwe w polskim systemie prawnym, ale zarezerwowane jest dla szczególnych i uzasadnionych okoliczności. Nie jest to reguła, a raczej wyjątek potwierdzający, że celem upadłości jest przede wszystkim realna pomoc w wyjściu z beznadziejnej sytuacji.

Upadłość konsumencka – główna droga do oddłużenia

Podstawowym mechanizmem, który może prowadzić do stuprocentowego umorzenia długów (lub ich znacznej części), jest upadłość konsumencka. Jest to sformalizowane postępowanie sądowe przeznaczone dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się trwale niewypłacalne. Celem tego postępowania jest, o ile to możliwe, zaspokojenie wierzycieli z majątku dłużnika, a następnie umorzenie pozostałych zobowiązań, których dłużnik nie jest w stanie spłacić.

Kiedy sąd decyduje o całkowitym umorzeniu bez planu spłaty?

Sytuacja, w której dochodzi do stuprocentowego umorzenia długów bez konieczności realizowania jakiegokolwiek planu spłaty wierzycieli, jest możliwa, gdy osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat. Co to oznacza w praktyce? Sąd bierze pod uwagę całokształt okoliczności życiowych i majątkowych dłużnika, a decyzję o umorzeniu bez planu spłaty może podjąć, gdy:

• Brak jakiegokolwiek majątku: Upadły nie posiada żadnych wartościowych składników majątku (nieruchomości, samochodu, oszczędności), które mogłyby zostać spieniężone przez syndyka na rzecz wierzycieli.

• Brak stałych dochodów i perspektyw na ich uzyskanie: Upadły jest trwale bezrobotny, nie ma kwalifikacji pozwalających na znalezienie pracy, a jego wiek lub stan zdrowia uniemożliwiają podjęcie aktywności zawodowej.

• Poważna choroba lub niepełnosprawność: Stan zdrowia upadłego uniemożliwia mu podjęcie pracy zarobkowej i generowanie dochodu wystarczającego na pokrycie nawet minimalnych kosztów utrzymania, nie mówiąc o spłacie długów.

• Podeszły wiek: Osoby w bardzo zaawansowanym wieku, bez majątku i z niskimi świadczeniami (np. minimalna emerytura), również mogą liczyć na umorzenie bez planu spłaty.

• Konieczność opieki nad innymi osobami: Jeśli upadły jest jedynym opiekunem osoby chorej lub niepełnosprawnej, co uniemożliwia mu podjęcie pracy.

Sąd musi dojść do przekonania, że niezdolność do spłaty ma charakter trwały i obiektywny. Jeśli tak jest, wydaje postanowienie o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Wówczas większość długów (z pewnymi wyjątkami, o których poniżej) zostaje „anulowana” stosunkowo szybko po zakończeniu formalności związanych z postępowaniem (np. zatwierdzeniu listy wierzytelności i stwierdzeniu braku majątku).

Warunkowe umorzenie zobowiązań – szansa przy przejściowych trudnościach

Istnieje również instytucja warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty. Sąd może z niej skorzystać, jeśli uzna, że niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynika z jego osobistej sytuacji, ale nie ma ona charakteru trwałego. Na przykład, jeśli upadły jest czasowo bezrobotny, ale aktywnie szuka pracy i ma realne szanse ją znaleźć w przyszłości, lub jeśli przechodzi rekonwalescencję po chorobie.

W takim przypadku sąd umarza zobowiązania upadłego warunkowo na okres pięciu lat. W tym czasie upadły ma obowiązek m.in. składać sądowi coroczne sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej. Jeśli w ciągu tych pięciu lat sytuacja finansowa upadłego nie poprawi się na tyle, aby mógł on realizować plan spłaty, sąd wydaje postanowienie o ostatecznym umorzeniu zobowiązań. Jeśli jednak jego sytuacja się poprawi (np. znajdzie dobrze płatną pracę), sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu i ustalić plan spłaty wierzycieli.

Jakie długi nigdy nie zostaną umorzone w stu procentach?

Nawet w przypadku, gdy sąd zdecyduje o umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty, istnieją pewne kategorie długów, które z mocy prawa nie podlegają umorzeniu. Należą do nich przede wszystkim:

• Zobowiązania o charakterze alimentacyjnym (zaległe i bieżące).

• Renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci.

• Obowiązek naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem.

• Grzywny i inne kary pieniężne orzeczone przez sąd.

• Zobowiązania celowo zatajone przez dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego.

Te długi pozostaną do spłaty niezależnie od ogólnego oddłużenia.

Kluczowa rola uczciwości i rzetelności

Aby uzyskać stuprocentowe umorzenie długów (lub jakiekolwiek inne korzystne rozstrzygnięcie w upadłości), absolutnie kluczowa jest uczciwość i rzetelność dłużnika. Należy w pełni współpracować z sądem i syndykiem, przedstawiać prawdziwe informacje o swojej sytuacji majątkowej, dochodach i przyczynach zadłużenia. Jakiekolwiek próby zatajenia majątku, podawania nieprawdziwych informacji czy działania na szkodę wierzycieli mogą skutkować nie tylko odmową umorzenia, ale nawet odpowiedzialnością karną.

Podsumowanie: Całkowite umorzenie długów – możliwe, ale nie dla każdego

Stuprocentowe umorzenie długów w ramach upadłości konsumenckiej jest możliwe, ale zarezerwowane dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej i trwale beznadziejnej sytuacji życiowej i finansowej, które nie posiadają majątku ani realnych możliwości generowania dochodu pozwalającego na jakąkolwiek spłatę wierzycieli. Decyzja sądu jest zawsze indywidualna i oparta na wnikliwej analizie konkretnego przypadku. Nie jest to rozwiązanie dostępne „na życzenie”, a raczej ostateczna deska ratunku dla tych, którzy obiektywnie nie są w stanie poradzić sobie z ciężarem zobowiązań. Pamiętajmy również, że nawet w takim scenariuszu, pewne kategorie długów, jak alimenty czy grzywny, pozostaną do uregulowania.